Değirmen Endüstrisinde Standartlar ve Mevzuatlar
Değirmen ve un sektöründe standartlara ve mevzuatlara uyum, hem yasal bir zorunluluk hem de rekabet avantajı sağlayan stratejik bir gerekliliktir. Gıda güvenliği, ürün kalitesi, çevre koruma ve iş sağlığı gibi alanlardaki düzenlemelere uyum, işletmelerin sürdürülebilir başarısında kritik öneme sahiptir.
Tanış A.Ş. olarak, 60 yılı aşkın sektör deneyimimizle, değirmen ve un sektöründeki standartlar ve mevzuatlar konusunda kapsamlı uzmanlık sunuyoruz. Bu içerikte, sektördeki temel standartları, yasal düzenlemeleri ve uyum süreçlerini ele alıyoruz.
ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi
ISO 22000, gıda zincirindeki tüm kuruluşlar için uluslararası kabul görmüş bir gıda güvenliği yönetim sistemi standardıdır ve şu temel unsurları içerir:
Temel Gereksinimler:
İnteraktif iletişim
Sistem yönetimi
Ön gereksinim programları
HACCP prensipleri
Sürekli iyileştirme
Değirmen İşletmelerinde Uygulamaları:
Hammadde kabulünden son ürüne kadar tehlike analizleri
Tedarikçi değerlendirme ve kontrol sistemleri
Hijyen ve sanitasyon programları
Allerjen yönetim sistemi
İzlenebilirlik ve geri çağırma prosedürleri
Avantajları:
Uluslararası pazarlara erişim kolaylığı
Müşteri güveni ve memnuniyetinde artış
Gıda güvenliği risklerinin etkin yönetimi
İşletme verimliliğinde artış
HACCP, gıda güvenliğini tehdit eden biyolojik, kimyasal ve fiziksel tehlikeleri belirleyen ve kontrol eden sistematik bir yaklaşımdır. Türkiye’de yasal olarak zorunludur.
7 HACCP Prensibi:
Tehlike analizi yapma
Kritik kontrol noktalarını belirleme
Kritik limitleri belirleme
İzleme prosedürlerini oluşturma
Düzeltici faaliyetleri belirleme
Doğrulama prosedürlerini oluşturma
Dokümantasyon ve kayıt tutma
Değirmen Tesislerinde Kritik Kontrol Noktaları:
Buğday kabulü ve depolama koşulları
Tavlama ve nem kontrol süreçleri
Mikotoksin kontrolü ve eleme süreçleri
Metal dedektör ve mıknatıs kontrolleri
Un depolama ve paketleme süreçleri
İhracat yapan veya uluslararası gıda zincirlerinde yer alan değirmen işletmeleri için önemli standartlar:
BRC Global Standard for Food Safety:
İngiltere perakende sektörünün taleplerini karşılamak için geliştirilmiş
Gıda güvenliği, kalite, yasal uyum ve operasyonel kontrolleri kapsayan
Özellikle İngiltere ve Commonwealth pazarlarında tanınan
IFS Food Standardı:
Alman ve Fransız perakendecileri tarafından geliştirilen
Gıda güvenliği ve kalite yönetimi odaklı
Özellikle Avrupa pazarında yaygın kabul gören
FSSC 22000:
ISO 22000 ve PRP gerekliliklerini birleştiren
GFSI (Global Food Safety Initiative) tarafından tanınan
Dünyanın birçok bölgesinde kabul gören global standart
TSE Standartları:
TS 2974: Buğday unu standardı
TS 4500: Ekmeklik buğday standardı
TS 2383: Durum buğdayı standardı
TS 1620: Tam buğday unu standardı
ICC (International Association for Cereal Science and Technology) Standartları:
ICC 105/2: Protein analiz metodu
ICC 107/1: Yaş gluten tayini
ICC 115/1: Düşme sayısı (Falling Number) tayini
ICC 155: Gluten indeks tayini
Türk Gıda Kodeksi ve İlgili Yönetmelikler
Türkiye’de değirmen ve un sektörü, başta 5996 sayılı Kanun olmak üzere çeşitli mevzuatlara tabidir:
Türk Gıda Kodeksi Buğday Unu Tebliği:
Ürün tanımı ve sınıflandırması
Bileşim ve kalite kriterleri
İzin verilen katkı maddeleri ve limitleri
Bulaşanlar ve pestisit kalıntı limitleri
Hijyen kriterleri ve mikrobiyolojik özellikler
Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği:
Zorunlu etiket bilgileri ve gösterim şekli
Besin değeri bildirimi gereklilikleri
Allerjen bildirimi zorunlulukları
Lot/parti numarası ve raf ömrü bildirimi
Avrupa Birliği pazarına ihracat yapan değirmen işletmeleri için AB mevzuatına uyum büyük önem taşımaktadır:
Temel AB Düzenlemeleri:
(EC) No 178/2002: Gıda Yasası Genel Prensipleri
(EC) No 852/2004: Gıda Hijyeni Yönetmeliği
(EC) No 1169/2011: Tüketici Bilgilendirme Yönetmeliği
(EC) No 1881/2006: Bulaşanlar Yönetmeliği
AB’ye İhracat İçin Gereklilikler:
RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) bildirimleri
İzlenebilirlik ve geri çağırma sistemleri
Pestisit kalıntı limitleri ve kontrol programları
Mikotoksin analizi ve kontrol programları
ABD ve diğer uluslararası pazarlara erişim, farklı düzenlemelere uyumu gerektirir:
ABD FDA Gereklilikleri:
FSMA (Food Safety Modernization Act) hükümleri
Önleyici kontroller ve risk bazlı yaklaşım
Tesislerin FDA’ya kaydı ve onayı
Gıda savunma ve biyoterörizm önlemleri
İhracat Pazarlarına Göre Özel Gereksinimler:
Orta Doğu ülkeleri: Helal sertifikasyonu
Japonya: Pestisit limitleri ve radyasyon kontrolü
Rusya ve Gümrük Birliği: EAC (Eurasian Conformity) sertifikasyonu
Latin Amerika: MERCOSUR standartları
Ekipman ve Tesislere Yönelik Teknik Standartlar
Makine Güvenliği ve CE İşaretlemesi
Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/EC):
Ekipmanların tasarım ve üretiminde uyulması gereken temel sağlık ve güvenlik gereksinimleri
Risk değerlendirmesi ve azaltma metodolojisi
Koruyucu önlemler ve operatör güvenliği
CE İşaretlemesi Süreci:
Uygulanabilir direktiflerin ve uyumlu standartların belirlenmesi
Ürün gereksinimlerinin karşılanması
Teknik dosyanın hazırlanması
Uygunluk değerlendirme prosedürünün uygulanması
Uygunluk beyanının düzenlenmesi ve CE işaretlemesi
ATEX Direktifi ve Patlama Güvenliği
Un tozu patlama riski taşıdığından, değirmen tesisleri için ATEX düzenlemeleri kritik öneme sahiptir:
ATEX Direktifleri:
2014/34/EU (ATEX 114): Potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanlar
1999/92/EC (ATEX 153): Çalışanların patlayıcı ortamlarda korunması
Değirmen Tesislerinde ATEX Uygulamaları:
Patlayıcı ortam zonlarının sınıflandırılması (Zone 20, 21, 22)
Uygun ekipman kategorilerinin seçimi
Statik elektrik önleme ve topraklama sistemleri
Patlamayı bastırma ve yönlendirme sistemleri
Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği Gereklilikleri
Çevre İzni Kapsamı:
Hava emisyonu kontrolü
Atık su deşarjı ve arıtma
Gürültü kontrolü ve ölçümleri
Atık yönetimi ve bertarafı
ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) Süreci:
Yeni tesisler için ÇED başvurusu ve raporu
Kapasite artışlarında ÇED gereksinimi
İzleme ve raporlama yükümlülükleri
Temel Gereksinimler:
Çevre politikası oluşturma
Çevre boyutları ve etkilerinin belirlenmesi
Yasal ve diğer şartların takibi
Çevre amaç ve hedeflerinin belirlenmesi
Uygulama ve operasyon kontrolü
Değirmen Tesislerinde Uygulama Alanları:
Su tüketimi ve atık su yönetimi
Enerji kullanımı ve sera gazı emisyonları
Atık yönetimi ve geri dönüşüm
Gürültü ve toz kontrolü
Kimyasal madde yönetimi
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Uygulamaları
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında değirmen işletmeleri için gereklilikler:
Temel Yükümlülükler:
Risk değerlendirmesi yapma ve dokümante etme
İSG uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme
Acil durum planları hazırlama ve tatbikatlar düzenleme
Çalışanların eğitimi ve bilgilendirilmesi
İş kazası ve meslek hastalığı bildirimleri
Değirmen Sektörüne Özel İSG Riskleri:
Toz patlaması ve yangın riskleri
Yüksekte çalışma ve düşme tehlikeleri
Gürültü maruziyeti ve işitme kaybı
Hareketli makine parçaları ve sıkışma riskleri
Kimyasal madde maruziyeti
Standardın Kapsamı:
İSG politikası ve hedefleri
Tehlike tanımlaması ve risk değerlendirmesi
Yasal gerekliliklere uyum ve uygunluk değerlendirmesi
Operasyonel kontrol ve acil durum hazırlığı
Performans değerlendirme ve sürekli iyileştirme
Değirmen İşletmelerinde Sağladığı Faydalar:
İş kazaları ve meslek hastalıklarında azalma
Yasal uyum ve cezai yaptırımlardan korunma
Çalışan bağlılığı ve motivasyonunda artış
Marka imajı ve itibar gelişimi
Gıda İzlenebilirlik Sistemleri ve Yasal Gereklilikler
Yasal Gereklilikler:
Bir adım ileri, bir adım geri prensibi
Tedarikçi ve müşteri kayıtlarının tutulması
Lot ve parti numaralandırma sistemi
İzlenebilirlik kayıtlarının saklanması
Geri çağırma prosedürlerinin oluşturulması
İzlenebilirlik Sistem Bileşenleri:
Hammadde kabul ve tedarikçi değerlendirme sistemi
Proses içi izlenebilirlik ve parti takibi
Son ürün kodlama ve tanımlama
Depolama ve sevkiyat kayıtları
Geri çağırma ve kriz yönetimi prosedürleri
Helal Sertifikasyonu:
İslami kurallara uygun üretim gereklilikleri
TSE Helal, GIMDES, JAKIM gibi belgelendirme kuruluşları
Helal hammadde temini ve ayrı üretim hatları
Personel eğitimi ve farkındalık gereksinimleri
Kosher Sertifikasyonu:
Yahudi dini kurallarına uygun üretim
OU, OK, Star-K gibi belgelendirme kuruluşları
Denetim ve gözetim süreçleri
Pesach (Hamursuz Bayramı) özel gereklilikleri
Özel Diyet İhtiyaçlarına Yönelik Belgelendirmeler:
Glütensiz sertifikasyonu ve üretim gereklilikleri
Vegan/Vejetaryen ürün belgelendirmesi
Organik sertifikasyon ve üretim koşulları
Non-GMO belgelendirmesi
Mevzuat Takibi ve Güncelleme Hizmetlerimiz
Tanış A.Ş. olarak, değirmen sektöründeki yasal gerekliliklerdeki değişimleri yakından takip ederek, müşterilerimize aşağıdaki hizmetleri sunuyoruz:
Hizmet Kapsamımız:
Düzenli mevzuat değişikliği bildirimleri
Değişikliklerin işletmeye etkilerinin analizi
Uyum için eylem planı geliştirme
Teknik ve yasal dokümantasyon desteği
Sistem Kurulum ve Belgelendirme Danışmanlığı
Danışmanlık Hizmetlerimiz:
Gıda güvenliği yönetim sistemleri kurulumu
Entegre yönetim sistemleri geliştirme
Dokümantasyon hazırlama ve personel eğitimi
Denetim öncesi hazırlık ve eşlik
Metodolojimiz:
Mevcut durum analizi ve boşluk değerlendirmesi
Uygulanabilir standartların belirlenmesi
Sistem kurulumu ve dokümantasyon
Uygulama desteği ve iç denetimler
Belgelendirme denetimi hazırlığı ve destek
Sağladığımız Destekler:
Uygulanabilir direktiflerin ve standartların belirlenmesi
Ürün risk değerlendirmesi ve güvenlik analizi
Teknik dosya hazırlama ve dokümantasyon
Uygunluk beyanı ve CE işaretleme süreci
Tip testleri ve değerlendirme süreçleri
ATEX Değerlendirme Hizmetlerimiz:
Patlayıcı ortam zonlarının belirlenmesi
Ekipman kategorilerinin seçimi
Patlama korunma dokümanı hazırlama
Patlamadan korunma önlemlerinin belirlenmesi
Sık Sorulan Sorular
Önceliklendirilecek standartlar, işletmenizin büyüklüğüne, hedef pazarlarınıza ve müşteri gereksinimlerinize göre değişebilir. Ancak temel olarak, HACCP sistemi yasal bir zorunluluktur. Bunun yanında, ISO 22000 gıda güvenliği yönetim sistemi, ulusal pazarda güçlü bir temel oluşturur. İhracat hedefleriniz varsa, hedef pazara göre BRC, IFS veya FSSC 22000 gibi standartlar değerlendirilmelidir.
Belgelendirme denetimlerinde en sık karşılaşılan uygunsuzluklar arasında dokümantasyon eksiklikleri, izlenebilirlik sistemindeki boşluklar, doğrulama ve validasyon prosedürlerinin yetersizliği, çalışan eğitim eksiklikleri ve iç denetim sisteminin etkin çalıştırılmaması yer almaktadır. Bu sorunları önlemek için, belgelendirme öncesi kapsamlı bir boşluk analizi yapılması, iç denetim sisteminin güçlendirilmesi ve çalışan eğitimlerine önem verilmesi önerilmektedir.